Перевод: со всех языков на все языки

со всех языков на все языки

virgas expedire

  • 1 Розга

    - virga (virgis latera alicujus lacerare; virga ad regendum equum uti); sarmen; sarmentum; ferula;

    • сечь кого-л. розгами - virgas alicui addere;

    • приготовлять розги - virgas expedire;

    • быть избитым (исполосованным) розгами - variari virgis;

    Большой русско-латинский словарь Поляшева > Розга

  • 2 virga

    ae f.
    1) ветка, ветвь, побег ( lauri Pl)
    v. viscata Vr, O — ветка, смазанная клеем, т. е. птицеловный прут
    2) черенок, отводок ( virgam inserere O — v. l.)
    3) прут, розга, палка (virgis latera alicujus lacerare Pl; virgā ad regendum equum uti VM)
    4) (= fasces) ликторский пучок (v. imperiosa O)
    5) палка, посох, трость
    v. horrida Hстрашный жезл (Меркурия, сопровождавшего души умерших в Тартар)
    7) полоса Sen; цветная полоска на платье ( purpureae virgae O)

    Латинско-русский словарь > virga

  • 3 herausnehmen

    herausnehmen, I) eig.: eximere, aus etc., alci rei, de od. ex alqa re (aus einem Orte wegnehmen, von ihm trennen). – excipere, aus etc., de od. ex alqa re (ergreifen u. wegnehmen, herausholen). – promere, depromere, expromere, aus etc. ex etc. (hervorlangen). – demere, aus etc., de od. ex etc. (wegnehmen, z.B. secures de fascibus: u. unionem ex aure altera). – educere, aus etc., ex etc. (herausziehen, z.B. e certis armariis infinita volumina). – detrahere, aus etc., ex etc. (wegziehend fortnehmen, herabnehmen, z.B. ex aure alcis bacam [Perle] u. lapidem quadratum ex opere).auferre, aus etc., ex etc. (fortschaffen, bes. auch widerrechtlich, z.B. pecuniam ex aerario). – die Ruten h. (aus dem Bündel, vom Liktor), virgas expedire: einen Zahn h., dentem eximere, jmdm., alci; dentem [1267] excipere od. evellere: die Knochen jmdm. h. (v. Wundarzt), ossa alci legere (z.B. aus dem Kopfe, in capite: aus einer Wunde, e vulnere). – II) uneig.: 1) auslesen, auswählen: eligere. – 2) sich etwas herausnehmen, d.i. zu tun erlauben: sibi sumere od. assumere; sibi suscipere (z.B. tantum auctoritatis in re publica, ut etc.). – sich zu viel h., nimium sibi sumere; immodicā libertate abuti. immodicā linguā uti (im Reden zu frei sein): sich als Freigelassener zu viel h., modum liberti excedere. – sich (aus Mutwillen) etw. gegen jmd. h., petulantius aliquid audere adversus alqm.

    deutsch-lateinisches > herausnehmen

  • 4 expedio

    expĕdĭo, īre, īvi (ĭi), ītum [ex + pes]    - fut. arch. expedibo --- inf. passif expedirier. - tr. - [st1]1 [-] débarrasser le pied, ôter les entraves; dégager (des liens), débarrasser, délivrer, délier.    - se de aliqua re expedire: se débarrasser de qqch.    - se ex aliqua re expedire: se débarrasser de qqch.    - e laqueis se expedire, Cic.: se débarrasser des filets. [st1]2 [-] au fig. dégager, tirer d'embarras; rendre facile, terminer, achever, finir, venir à bout.    - se expedire curā, Ter.: se tirer d'embarras.    - quomodo ex hac expediam turbā? Ter.: comment sortir d'un tel embarras?    - ducente deo flammam inter et hostis expedior, Virg. En. 2: sous la conduite d'un dieu, je me dégage de l'incendie et des ennemis.    - per invias rupes iter fugae non expedientes, Liv. 38: sans pouvoir se frayer un chemin pour fuir parmi les rochers impraticables.    - per quot discrimina rerum expedior? Val. Fl. 1: à combien de périls je viens d'échapper? [st1]3 [-] démêler, débrouiller; expliquer, raconter.    - expedire nodum: résoudre une difficulté.    - capillus pectine quotidie expediendus est, Fronto: on doit démêler chaque jour les cheveux avec le peigne.    - ea de caede quam verissime expediam, Tac.: je raconterai ce meurtre le plus exactement possible.    - altius omnem expediam famam,Virg. G. 4: je vais, remontant assez haut, conter toute la légende.    - nemo expedit quo pacto... Phaedr.: personne n'explique comment... [st1]4 [-] tirer d'un endroit (qqch), sortir (qqch), déballer, exposer.    - hinc se expedivit, neque eo magis carebat suspicione, Nep.: il se tira de cette situation, mais il n'en resta pas moins suspect.    - cererem canistris expedire, Virg. En. 1: tirer le pain des corbeilles.    - vela expedire, Ov. H. 17: déployer les voiles. [st1]5 [-] apprêter, préparer, disposer; fournir, procurer.    - expedire arma, legiones, naves: préparer des armes, des légions, des navires.    - se (ad pugnam) expedire: se tenir prêt au combat.    - expediri ou expediri ad bellum, Tac.: se préparer au combat.    - ad oppugnationem sese expedire, Liv. 37: se disposer à faire le siège.    - expedire rem frumentariam, Caes.: assurer le ravitaillement, régler la question du blé.    - pecuniam expedire, Cic.: procurer de l'argent. [st1]6 [-] se développer, avoir son cours, aboutir.    - sese expedire ou expedire, Plaut.: se développer, aboutir.    - sese expediunt artes amoris, Plaut.: les ruses d'amour aboutissent.    - intr. avec dat. - [st1]7 [-] être utile à, être avantageux à.    - impers. - expedit: il est utile, il est avantageux, il est à propos, il faut, il importe.    - expediebat simulare ut Tarentinos sibi conciliarent, Liv. 9: il leur était avantageux de le faire croire pour se ménager la bienveillance des Tarentins.    - omnibus bonis expedit salvam esse rem publicam, Cic. Phil. 13, 16: il importe à tous les gens de bien que l'Etat soit indemne.    - si ita expedit, Cic.: s'il y a avantage.    - expedit ut, Tac.: il est utile que....    - voir expeditus.
    * * *
    expĕdĭo, īre, īvi (ĭi), ītum [ex + pes]    - fut. arch. expedibo --- inf. passif expedirier. - tr. - [st1]1 [-] débarrasser le pied, ôter les entraves; dégager (des liens), débarrasser, délivrer, délier.    - se de aliqua re expedire: se débarrasser de qqch.    - se ex aliqua re expedire: se débarrasser de qqch.    - e laqueis se expedire, Cic.: se débarrasser des filets. [st1]2 [-] au fig. dégager, tirer d'embarras; rendre facile, terminer, achever, finir, venir à bout.    - se expedire curā, Ter.: se tirer d'embarras.    - quomodo ex hac expediam turbā? Ter.: comment sortir d'un tel embarras?    - ducente deo flammam inter et hostis expedior, Virg. En. 2: sous la conduite d'un dieu, je me dégage de l'incendie et des ennemis.    - per invias rupes iter fugae non expedientes, Liv. 38: sans pouvoir se frayer un chemin pour fuir parmi les rochers impraticables.    - per quot discrimina rerum expedior? Val. Fl. 1: à combien de périls je viens d'échapper? [st1]3 [-] démêler, débrouiller; expliquer, raconter.    - expedire nodum: résoudre une difficulté.    - capillus pectine quotidie expediendus est, Fronto: on doit démêler chaque jour les cheveux avec le peigne.    - ea de caede quam verissime expediam, Tac.: je raconterai ce meurtre le plus exactement possible.    - altius omnem expediam famam,Virg. G. 4: je vais, remontant assez haut, conter toute la légende.    - nemo expedit quo pacto... Phaedr.: personne n'explique comment... [st1]4 [-] tirer d'un endroit (qqch), sortir (qqch), déballer, exposer.    - hinc se expedivit, neque eo magis carebat suspicione, Nep.: il se tira de cette situation, mais il n'en resta pas moins suspect.    - cererem canistris expedire, Virg. En. 1: tirer le pain des corbeilles.    - vela expedire, Ov. H. 17: déployer les voiles. [st1]5 [-] apprêter, préparer, disposer; fournir, procurer.    - expedire arma, legiones, naves: préparer des armes, des légions, des navires.    - se (ad pugnam) expedire: se tenir prêt au combat.    - expediri ou expediri ad bellum, Tac.: se préparer au combat.    - ad oppugnationem sese expedire, Liv. 37: se disposer à faire le siège.    - expedire rem frumentariam, Caes.: assurer le ravitaillement, régler la question du blé.    - pecuniam expedire, Cic.: procurer de l'argent. [st1]6 [-] se développer, avoir son cours, aboutir.    - sese expedire ou expedire, Plaut.: se développer, aboutir.    - sese expediunt artes amoris, Plaut.: les ruses d'amour aboutissent.    - intr. avec dat. - [st1]7 [-] être utile à, être avantageux à.    - impers. - expedit: il est utile, il est avantageux, il est à propos, il faut, il importe.    - expediebat simulare ut Tarentinos sibi conciliarent, Liv. 9: il leur était avantageux de le faire croire pour se ménager la bienveillance des Tarentins.    - omnibus bonis expedit salvam esse rem publicam, Cic. Phil. 13, 16: il importe à tous les gens de bien que l'Etat soit indemne.    - si ita expedit, Cic.: s'il y a avantage.    - expedit ut, Tac.: il est utile que....    - voir expeditus.
    * * *
        Expedio, expedis, pen. corr. expediui, expeditum, penult. prod. expedire. Cic. Delivrer, Despestrer, Desmesler, Despescher, Descombrer.
    \
        Expedire se de re aliqua. Cic. Sortir à son honneur de quelque affaire et s'en desvelopper.
    \
        Expedias me hinc te rogo. Cic. Je te prie trouve maniere de me despestrer d'ici, et que je m'en aille.
    \
        Expedire illigatum. Horat. Deslier, Delivrer.
    \
        Expedire virgas. Cic. Lier, Apprester.
    \
        Pyxidem. Cic. Tirer, ou mettre hors.
    \
        Cererem canistris. Virg. Tirer le pain hors des corbeilles pour mettre sur table.
    \
        Aggere et cratibus aditus expediunt. Caes. Font diligemment les approches et chemins pour entrer en un fort, Font des entrees.
    \
        Agrum lectione lapidum expedire. Colum. Oster les pierres d'un champ.
    \
        Alimenta arcu expedire. Tacit. Cercher sa vie à l'arc et aux fleiches, et tuer des bestes pour manger.
    \
        Animum metu. Horat. Delivrer de la paour qu'il ha.
    \
        Arcus. Stat. Tirer hors et apprester.
    \
        Arma. Tacit. Apprester.
    \
        Causam alicuius rei. Virg. Exposer, Declarer, Dire.
    \
        Consilia se expediunt. Valer. Flac. Prennent fin.
    \
        Conuiuia expediunt. Valer. Flac. Apprestent le banquet.
    \
        Hic hodie expediet hanc docte fallaciam. Plaut. Il viendra à bout et à chef de ceste tromperie.
    \
        Ferrum expedire. Liu. Desgainer.
    \
        Labores alicuius. Valerius Flac. Finer, Terminer, Mettre fin aux, etc.
    \
        Expedire se ex laqueis. Cic. Se despestrer des laqs.
    \
        Manus expedire. Virg. Lever les mains en hault.
    \
        Merces. Ouid. Desployer sa marchandise, Estaler.
    \
        Naues expedire. Caesar. Accoustrer, Apprester.
    \
        Explicare et expedire negotia alicuius. Cic. Desmesler et desvelopper.
    \
        Nodum. Cic. Desnouer un neud, Desmesler une difficulté.
    \
        Nomina. Cic. Chevir avec ses creanciers.
    \
        Expedire pecuniam. Tranquil. Faire argent et amasser.
    \
        Rem aliquam. Virgil. Faire, Expedier, Venir à chef de quelque chose.
    \
        Salutem. Cic. Se saulver et garentir sa vie.
    \
        Tela animosque expedire. Liu. Apprester.
    \
        Expedire se ex turba. Terent. Se desfaire et delivrer d'une presse.
    \
        Hoc mihi expedi. Terent. Di moy en peu de parolles.
    \
        Capita rerum expedire. Plaut. Despescher de dire les principaulx poincts de quelque affaire.
    \
        Causam aduentus. Liu. Dire.
    \
        Expedire iudicibus rem suam. Terent. Prouver son cas.
    \
        Expedire. Liu. Conclure et arrester.
    \
        Expedire. Cic. Despescher quelque affaire, Expedier.
    \
        Expedire. Tacit. Apprester, Appareiller.
    \
        Expedire se ad praelium, seu ad pugnam. Liu. S'apprester pour aller au combat.
    \
        Expedio me ad Drusum, inde ad Scaurum. Cic. Je m'appreste pour aller, etc.
    \
        Erat expeditum, omnibus remittere aequaliter, sed non satis aequum. Plin. iunior. C'estoit le plus court et le plustost faict, ou le plus aisé.

    Dictionarium latinogallicum > expedio

  • 5 expedio

    ex-pĕdĭo, īvi or ĭi, ītum, 4 (archaic fut. expedibo, Enn., Pac., Att., and Pompon. ap. Non. 505, 15 sq.; 477, 2; Plaut. Truc. 1, 2, 36), v. a. [pes], orig., to free the feet, i. e. from a snare; hence, in gen., to extricate, disengage, let loose, set free, liberate any thing entangled, involved (class.; esp. freq. in the trop. signif.; syn.: extrico, enodo, enucleo, explico, expono, interpretor, etc.).
    I.
    Lit.:

    videte, in quot se laqueos induerit, quorum ex nullo se umquam expediet,

    Cic. Verr. 2, 2, 42, § 102; cf. id. ib. 43, §

    106: mortis laqueis caput,

    Hor. C. 3, 24, 8; cf.

    also: vix illigatum te triformi Pegasus expediet Chimaera,

    id. ib. 1, 27, 24:

    flammam inter et hostes Expedior,

    make my way through, Verg. A. 2, 633:

    errantem nemori,

    Ov. F. 4, 669 et saep.—With inanim. and abstr. objects:

    aditus expediunt,

    open a passage, Caes. B. G. 7, 86 fin.:

    sibi locum,

    id. B. C. 2, 9, 6:

    iter fugae per invias rupes,

    Liv. 38, 2, 14:

    agrum saxosum lectione lapidum,

    Col. 2, 2, 12: capillus pectine quotidie expediendus est, disentangled, Fronto de Eloqu. init.
    B.
    Transf.
    1.
    In gen., to fetch out, bring forward, procure, make ready, prepare any thing folded up, put away, etc.: funes expediunt, Sisenn. ap. Non. 297, 1:

    vela,

    Ov. H. 17, 200:

    hominem nudari et virgas expediri jubet,

    Cic. Verr. 2, 5, 62, § 161:

    cererem canistris,

    Verg. A. 1, 702:

    convivia mediis tectis (famulae),

    Val. Fl. 2, 341; cf.:

    cibaria pastoribus,

    to provide, Varr. R. R. 2, 10, 6:

    merces suas (institor),

    Ov. A. A. 1, 422: pecuniam, to procure, Cic. Fragm. ap. Non. 298, 22; Suet. Caes. 4:

    arma,

    to hold in readiness, Caes. B. G. 7, 18 fin.; Tac. A. 2, 79; Verg. A. 4, 592:

    tela equosque,

    Liv. 38, 25, 14:

    ferrum,

    id. 24, 26, 10:

    naves,

    Caes. B. C. 2, 4 fin.:

    vineas in occulto,

    id. B. G 7, 27, 2:

    copias,

    Tac. A. 13, 7:

    se celeriter (Galli equites),

    Caes. B. C. 1, 51, 4:

    se,

    Plaut. Am. 1, 1, 52; Liv. 38, 21, 2; cf.

    mid.: exercitum expediri ad bellum jubet,

    Tac. H. 2, 99. —
    2.
    to send away, despatch ( poet.):

    me ex suis locis pulcre ornatum expedivit,

    Plaut. Rud. 4, 2, 3: saepe disco, Saepe trans finem jaculo nobilis expedito, despatched, i. e. hurled, Hor. C. 1, 8, 12.—
    3.
    Absol., for expedire se, to arm one's self for battle (only in Tac.), Tac. H. 1, 10:

    multos secum expedire jubet,

    id. ib. 1, 88; 2, 99.
    II.
    Trop., to bring out, extricate, release, free from any evil, obstacle, etc.:

    impeditum animum,

    Ter. Hec. 3, 1, 17; cf.:

    sapientis est, cum stultitiā suā impeditus sit, quoquo modo possit, se expedire,

    Cic. Rab. Post. 9, 24:

    haererem, nisi tu me expedisses,

    id. Pis. 30, 74:

    ex servitute filium,

    Plaut. Capt. 2, 3, 94; cf.:

    se ex turba,

    Ter. Ad. 4, 4, 5:

    se ab omni occupatione,

    Cic. Att. 3, 20, 2:

    aliquem omni molestiā,

    id. ib. 2, 25, 2; so,

    se aerumnis,

    Ter. Hec. 3, 1, 8:

    se crimine,

    id. ib. 5, 1, 28:

    se cura,

    id. Phorm. 5, 4, 4:

    civitatem malis obsidionalibus,

    Amm. 16, 4, 3: amor Lycisci me tenet, Unde expedire non queant amicorum consilia, Hor. Epod. 11, 25: curae sagaces Expediunt (Claudiae manus) per acuta belli, bring or help through, id. C. 4, 4, 76; cf.:

    per quot discrimina rerum Expedior?

    escape, Val. Fl. 1, 217:

    me multa impediverunt quae ne nunc quidem expedita sunt,

    Cic. Fam. 14, 19:

    si vita nostra in aliquas insidias incidisset, omnis honesta ratio esset expediendae salutis,

    of obtaining safety, id. Mil. 4, 10.—
    B.
    Transf.
    1.
    To put in order, arrange, set right:

    cum Antonio loquare velim, et rem, ut poteris, expedias,

    Cic. Att. 11, 18, 2:

    expedire et conficere res,

    id. Brut. 42, 154:

    rem frumentariam,

    Caes. B. G. 7, 36, 1; id. B. C. 1, 54 fin.:

    negotia (with explicare),

    Cic. Fam. 13, 26, 2; cf. id. ib. 1, 3, 1:

    nomina mea, per deos, expedi, exsolve,

    settle, pay, id. Att. 16, 6, 3:

    nomen,

    id. ib. 13, 29, 3:

    Faberianum,

    id. ib. 12, 29, 2; cf. in a pun respecting a scholar unable to pay his debts: omnes solvere posse quaestiones, Unum difficile expedire nomen, Bibacul. ap. Suet. Gram. 11:

    quemadmodum expediam exitum hujus institutae orationis, non reperio,

    settle, arrange, Cic. Fam. 3, 12, 2; cf.:

    expediri quae restant vix poterunt. si hoc relinqueris,

    id. Rep. 1, 35, 55:

    consilia sua,

    Tac. H. 3, 73:

    docte hanc fallaciam,

    put into operation, Plaut. Capt. prol. 40.—
    2.
    Of speech, to disclose, unfold, explain, relate, narrate (mostly poet. and in post-Aug. prose;

    not in Cic., Cæs., or Quint.): qui tu misera's? mi expedi,

    Plaut. Men. 4, 2, 50 (639 Ritschl): id ego aequum ac jus fecisse expedibo atque eloquar, will show, Enn. ap. Non. 505, 19;

    Pac., Att.,

    Pompon. ib. 15 sq.:

    agedum, hoc mihi expedi,

    Ter. Eun. 4, 4, 27:

    altius omnem Expediam prima repetens ab origine famam,

    Verg. G. 4, 286:

    pauca tibi e multis... expediam dictis,

    id. A. 3, 379:

    priusquam hujuscemodi rei initium expedio,

    Sall. J. 5, 2:

    nunc originem, mores, et quo facinore dominationem raptum ierit, expediam,

    Tac. A. 4, 1:

    me non tantum praevisa, sed subita expedire docuisti,

    id. ib. 14, 55:

    ea de caede quam verissime expediam,

    id. H. 4, 48:

    promptius expediam quot, etc.,

    i. e. it will take me a shorter time to recount, Juv. 10, 220.—
    3.
    Reflex. of events, to develop, run their course, proceed:

    amoris arteis eloquar quem ad modum se expediant,

    Plaut. Trin. 2, 1, 10; cf.:

    ut res vostrorum omnium bene expedire voltis,

    to make favorable progress, id. Am. prol. 5 (Lorenz ad Plaut. Trin. 2, 36; but Ussing reads me expedire, benefit me).—
    4.
    Absol., res expedit, or impers., expedit (alicui—lit., it helps out, furthers, promotes; hence), it is serviceable, profitable, advantageous, useful, expedient (class.):

    nequiter paene expedivit prima parasitatio,

    Plaut. Am. 1, 3, 23:

    non igitur faciat, dixerit quis, quod utile sit, quod expediat? Immo intelligat, nihil nec expedire nec utile esse, quod sit injustum,

    Cic. Off. 3, 19, 76; cf.:

    quid intersit sua, quid expediat,

    id. Agr. 2, 25, 66:

    ex utilitatis varietatibus, cum aliis aliud expediat, nasci discordias,

    id. Rep. 1, 32; cf.:

    ut non idem expediret, incidere saepe,

    id. Lael. 10, 33:

    quidquam Caesari ad diuturnitatem victoriae et dominationis,

    id. Att. 7, 22, 1:

    non idem ipsis expedire et multitudini,

    Nep. Milt. 3, 5 al. —With an inf. clause as subject:

    expedit bonas esse vobis,

    Ter. Heaut. 2, 4, 8; cf.:

    omnibus bonis expedit salvam esse rem publicam,

    Cic. Phil. 13, 8, 16:

    cui (reo) damnari expediret,

    id. Verr. 2, 1, 3 fin.:

    cum eam (pecuniam) in praediis collocari maxime expediret,

    id. Caecin. 6, 16:

    ubi vinci necesse est, expedit cedere,

    Quint. 6, 4, 16; Hor. C. 2, 8, 9 et saep.—With subj. clause as subject after ut or ne (post-class.):

    expedire omnibus dicunt, ut singulae civitates suas leges habeant,

    Just. 34, 1, 7 Benecke ad loc.:

    expedit rei publicae, ne sua re quis male utatur,

    Just. Inst. 1, 8, 2:

    neque expedire ut ambitione aliena trahatur,

    Tac. A. 3, 69.— Absol.:

    tu si ita expedit, velim quamprimum conscendas,

    Cic. Q. Fr. 2, 2, 4:

    sic magis expedit,

    Quint. 4, 2, 67:

    ut expediat causae,

    id. 7, 3, 18.—Hence, ex-pĕdītus, a, um, P. a., unimpeded, unincumbered, disengaged, free, easy, ready, at hand.
    A.
    Of persons:

    cum ceteris quae habebat vadimonia differt, ut expeditus in Galliam proficisci posset,

    Cic. Quint. 6, 23: incrmos armati, impeditos expediti interficiunt, i. e. without baggage, Sisenn. ap. Non. 58, 8; cf.:

    eo circiter hominum numero XVI. milia expedita cum omni equitatu Ariovistus misit,

    Caes. B. G. 1, 49, 3:

    legiones expeditae,

    id. B. C. 1, 42, 1;

    so of soldiers without baggage,

    id. ib. 2, 19, 2; 6, 25, 1; 1, 27 fin. et saep.—As subst.: expĕdī-tus, i, m., a soldier lightly burdened, a swiftly marching soldier:

    latitudo (silvae) novem dierum iter expedito patet,

    Caes. B. G. 6, 25, 1:

    obviam fit ei Clodius expeditus in equo,

    Cic. Mil. 10, 28; cf.

    Sagana,

    tucked up, Hor. Epod. 5, 25:

    expedito nobis homine et parato opus est,

    ready, at hand, prompt, Cic. Phil. 11, 10, 26; cf.:

    expeditus ad caedem,

    id. Agr. 2, 30, 82:

    ad pronuntiandum,

    id. de Or. 2, 30, 131; cf.:

    facilis et expeditus ad dicendum,

    id. Brut. 48 fin.
    B.
    Of inanim. or abstr. things, convenient, at hand:

    iis expedito loco actuaria navigia relinquit,

    commodious, Caes. B. C. 1, 27; cf.:

    via expeditior ad honores,

    Cic. Fl. 41, 104:

    reditum in caelum patere optimo et justissimo cuique expeditissimum,

    id. Lael. 4, 13:

    pecunia expeditissima quae erat, tibi decreta est,

    the readiest, the nearest at hand, id. Fam. 11, 24, 2; cf.

    rationes,

    id. ib. 10, 25, 2:

    cena (with parca),

    Plin. Ep. 3, 12, 1:

    expeditissimum unguentorum,

    Plin. 13, 1, 2, § 8:

    probabili expedito, soluto, libero, nullā re implicato,

    Cic. Ac. 2, 33, 105:

    expedita erat et perfacile currens oratio,

    id. Brut. 63, 227; cf.:

    expedita ac profluens dicendi celeritas,

    id. ib. 61, 220:

    inops ad ornandum, sed ad inveniendum expedita Hermagorae disciplina,

    id. ib. 76, 263:

    prope jam expeditam Caesaris victoriam interpellaverunt,

    achieved, Caes. B. C. 3, 70 fin.
    b.
    In the neutr. absol.: in expedito esse, habere, etc., to be or have in readiness or at hand:

    quaedam sunt quidem in animo, sed parum prompta: quae incipiunt in expedito esse, quum dicta sunt,

    Sen. Ep. 94 med.; cf.:

    promptum hoc et in expedito positum,

    Quint. 10, 7, 24:

    in expedito haberent integras copias ad opem ferendam,

    ready for action, Liv. 36, 16, 10.—Hence, adv.: ex-pĕdīte, without impediment, without difficulty, readily, promptly, quickly:

    in iis rebus celeriter expediteque percipiendis, quae, etc.,

    Cic. Fin. 5, 12 fin.:

    expedite explicans quod proposuerat,

    id. Brut. 67, 237:

    fabulatu's,

    Plaut. Men. 1, 2, 63:

    loqui,

    Suet. Aug. 89.— Comp.:

    non implicite et abscondite, sed patentius et expeditius,

    Cic. Inv 2, 23, 69:

    navigare,

    id. Att. 6, 8, 4:

    fit putatio,

    Col. Arb. 11, 1.— Sup.:

    ex quo te, quocumque opus erit, facillime et expeditissime conferas,

    Cic. Fam. 6, 20, 2.

    Lewis & Short latin dictionary > expedio

  • 6 expedio

    ex-pedio, īvī u. iī, ītum, īre (vgl. pedica, compēs, griech. πέδη), den Fuß (aus der Fessel) losmachen, entfesseln, befreien, I) loswickeln, losbinden, lösen, 1) eig.: restim, Apul. met. 1, 16. – im Bilde, nodum, lösen, Cic.: alqm illigatum, Hor.: se ex laqueis, Cic.: caput laqueis mortis, Hor. – 2) übtr., etwas loswickeln od. aus etwas herauswickeln, herauswinden, losmachen, durchhelfen, durchbringen, a) im allg.: se ab omni occupatione, Cic.: se ex turba, Ter.: se crimine, Ter.: aegrotum, Cels.: gravem tardumque spiritum, heilen, heben, Cels.: salutem, Cic. – poet., Claudias manus per acuta belli, glücklich hindurchführen, Hor.; vgl. descendo ac ducente deo flammam inter et hostes expedior (entkomme), Verg.: u. so per quot discrimina rerum expedior? Val. Flacc. – Lebl., discum, iaculum trans finem, leicht entsenden, -schleudern, Hor. – b) insbes.: α) zustande bringen, herrichten, verfertigen, minutatim ex tabellis compactā crassitudine Mercuriolum, Apul. apol. 61 extr. – β) entwickeln, erledigen = abfertigen, beseitigen, in Richtigkeit bringen, zustande bringen, ausführen, negotia, Cic.: rem frumentariam, die der Verproviantierung im Wege stehenden Schwierigkeiten wegräumen, sie erleichtern, Caes.: commeatus (Plur.), Liv.: nomina mea expedi, exsolve, Cic.: exitum orationis, Cic.: res, Cic.: consilia, ausführen, Tac.: prope iam expeditam Caesaris victoriam interpellaverunt, schon so gut als abgemachten, Caes. – γ) entwickeln, erläutern, darlegen, dartun, ansagen, mitteilen, berichten, auseinandersetzen, id, si potes verbo expedi, Ter.: quin rem expedi! Pacuv. fr.: capita rerum expedito, Plaut.: omnem expediat morbi causam, Verg.: priusquam huiusmodi rei initium expediam, Sall.: nunc initia causasque motus Vitelliani expediam, Tac.: omnia elegantissime expedire, Cic. ep. ad Brut. 1, 15, 1 (neben explicare u. exponere). – mit folg. indir. Fragesatz, ut quae sit forma totius expediam, Mela: sed qui utrosque error vos agitet expedibo, Pompon. fr.: cuius (ager), non dico hominis, sed populi fuerit, expedire potes? Sen. – nunc adeo quae sit dubiae sententia menti expediam et paucis docebo, Verg. – m. folg. Acc. u. Infin., id ego ius atque aecum fecisse expedibo atque eloquar, Enn. fr. scen. 148. – m. de u. Abl., de quibus quae expediero, *Varro LL. 8, 24 M. (die codd. experiero): ea de caede quam verissime expediam, Tac. hist. 4, 48: pauca de isdem expediam carptim, Amm. 14, 4, 2. – absol., mane, expedito, Pacuv. fr.: agedum expedi, Plaut. – II) prägn., A) herausholen, heraus- (hervor-) nehmen, vorbringen, 1) eig.: virgas, Cic.: Cererem canistris, Verg.: foratas palmas, herausstrecken, Sedul.: quis expedivit psittaco suum χαιρε, hat ihm entlockt = ihn gelehrt, Pers. – 2) übtr.: a) zurechtmachen, instand setzen, α) übh.: agrum probe, Col. 2, 4, 6: agrum sationibus faciendis, Col. 2, 2, 21: capillum pectine cotidie, auskämmen, Fronto de eloqu. p. 143, 3 N.: cuminatum (pullum) a cervice, ausnehmen, Apic. 6, 252: sarcinulas, den Ranzen packen, sich reisefertig machen, Petron. 99, 4. – β) als milit. t. t., in Bereitschaft setzen, naves od. classem, segelfertig (seetüchtig) machen, Caes. u. Auct. b. Alex.: exercitum, Liv., legiones, Caes., remigem ac militem, Liv., zum Angriff fertig machen, schlag-, kampffertig machen: se ad oppugnationem urbis, sich anschicken, Liv.: arma, Caes. u. Verg.: arma animosque, sich mit Waffen u. Mut rüsten, Liv.: od. manus, Verg., od. se ad pugnam od. ad proelium, Liv., od. bl. se, Caes., sich zum K. anschicken, sich kampfbereit machen; vgl. refl. exp. ad bellum, zum Kr. (sich) rüsten, Tac.: u. so quoties expedierat, (sich) gerüstet hatte, zu Felde gezogen war, Tac. – b) ausfindig machen, ermitteln, ermöglichen, auftreiben, alci vicarium, Liv.: cibaria pastoribus, Varro: pecunias, Suet.: iter (Ausweg) fugae non exp., Liv.: aliā pressione ad aedificandum sibi locum, Caes. – m. ab u. Abl., von jmd. etw. auswirken, veniam ab alqo compensatione sanguinis sui, Tert. apol. 50. – c) gleichs. vorsuchen = gebrauchen, üben, medio decreto ius auxilii sui, Liv. 3, 13, 6. – B) sese expedire u. bl. expedire, sich entwickeln, den u. den Fortgang haben, so u. so ab laufen (s. Brix Plaut. trin. 236), quem ad modum sese expediant (artes amoris), Plaut.: ut res rationesque vestrorum omnium bene expedire voltis, Plaut.: nequiter paene expedivit prima parasitatio, Plaut. – C) res expedit od. unpers. expedit, es hilft heraus, d.i. etwas od. es kommt zustatten, ist förderlich, dienlich, zuträglich, ersprießlich, non idem ipsis expedire et multitudini, Nep.: non quominus expediat quicquam Caesari ad diuturnitatem dominationis, Cic. – unpers., si ita expedit, Cic.: sic magis expedit, Quint.: Volsci totiens hostes, quotiens patribus expediat, Liv. – m. folg. Acc. u. Infin. od. bl. Infin., expedit bonas esse vobis, Ter.: omnibus bonis expedit salvam esse rem publicam, Cic.: eam (pecuniam) in praediis collocari maxime expedit, Cic.: ille, qui omnino vivere expedire nemini putat, Cic.: quia aut pacem vere cupiebant, aut expediebat simulare, Liv. – m. folg. ut od. ne u. Konj., neque expedire, ut ambitione alienā trahatur, Tac. ann. 3, 69: expedire omnibus, ut etc., Iustin. 34, 1, 7: expedit rei publicae, ne quis suā re male utatur, Iustin. inst. 1, 8. § 2. – expedit (es ist förderlicher, zuträglicher), mit folg. Infin. od. mit folg. ut u. Konj. u. im Nachsatze quam, Tert. de pall. 5. Vulg. Matth. 5, 29. – / Archaist. Futur, expedibo, Enn. fr. scen. 148. Pacuv. tr. 66 u. 281. Acc. tr. 490. Plaut. truc. 138. – Parag. Infin. expedirier, Plaut. Poen. 1007.

    lateinisch-deutsches > expedio

  • 7 expedio

    ex-pedio, īvī u. iī, ītum, īre (vgl. pedica, compēs, griech. πέδη), den Fuß (aus der Fessel) losmachen, entfesseln, befreien, I) loswickeln, losbinden, lösen, 1) eig.: restim, Apul. met. 1, 16. – im Bilde, nodum, lösen, Cic.: alqm illigatum, Hor.: se ex laqueis, Cic.: caput laqueis mortis, Hor. – 2) übtr., etwas loswickeln od. aus etwas herauswickeln, herauswinden, losmachen, durchhelfen, durchbringen, a) im allg.: se ab omni occupatione, Cic.: se ex turba, Ter.: se crimine, Ter.: aegrotum, Cels.: gravem tardumque spiritum, heilen, heben, Cels.: salutem, Cic. – poet., Claudias manus per acuta belli, glücklich hindurchführen, Hor.; vgl. descendo ac ducente deo flammam inter et hostes expedior (entkomme), Verg.: u. so per quot discrimina rerum expedior? Val. Flacc. – Lebl., discum, iaculum trans finem, leicht entsenden, - schleudern, Hor. – b) insbes.: α) zustande bringen, herrichten, verfertigen, minutatim ex tabellis compactā crassitudine Mercuriolum, Apul. apol. 61 extr. – β) entwickeln, erledigen = abfertigen, beseitigen, in Richtigkeit bringen, zustande bringen, ausführen, negotia, Cic.: rem frumentariam, die der Verproviantierung im Wege stehenden Schwierigkeiten wegräumen, sie erleichtern, Caes.: commeatus (Plur.), Liv.: nomina mea expedi, exsolve, Cic.: exitum orationis, Cic.: res, Cic.: consilia, ausführen,
    ————
    Tac.: prope iam expeditam Caesaris victoriam interpellaverunt, schon so gut als abgemachten, Caes. – γ) entwickeln, erläutern, darlegen, dartun, ansagen, mitteilen, berichten, auseinandersetzen, id, si potes verbo expedi, Ter.: quin rem expedi! Pacuv. fr.: capita rerum expedito, Plaut.: omnem expediat morbi causam, Verg.: priusquam huiusmodi rei initium expediam, Sall.: nunc initia causasque motus Vitelliani expediam, Tac.: omnia elegantissime expedire, Cic. ep. ad Brut. 1, 15, 1 (neben explicare u. exponere). – mit folg. indir. Fragesatz, ut quae sit forma totius expediam, Mela: sed qui utrosque error vos agitet expedibo, Pompon. fr.: cuius (ager), non dico hominis, sed populi fuerit, expedire potes? Sen. – nunc adeo quae sit dubiae sententia menti expediam et paucis docebo, Verg. – m. folg. Acc. u. Infin., id ego ius atque aecum fecisse expedibo atque eloquar, Enn. fr. scen. 148. – m. de u. Abl., de quibus quae expediero, *Varro LL. 8, 24 M. (die codd. experiero): ea de caede quam verissime expediam, Tac. hist. 4, 48: pauca de isdem expediam carptim, Amm. 14, 4, 2. – absol., mane, expedito, Pacuv. fr.: agedum expedi, Plaut. – II) prägn., A) herausholen, heraus- (hervor-) nehmen, vorbringen, 1) eig.: virgas, Cic.: Cererem canistris, Verg.: foratas palmas, herausstrecken, Sedul.: quis expedivit psittaco suum χαιρε, hat ihm entlockt = ihn gelehrt, Pers. – 2) übtr.: a) zurechtmachen, instand
    ————
    setzen, α) übh.: agrum probe, Col. 2, 4, 6: agrum sationibus faciendis, Col. 2, 2, 21: capillum pectine cotidie, auskämmen, Fronto de eloqu. p. 143, 3 N.: cuminatum (pullum) a cervice, ausnehmen, Apic. 6, 252: sarcinulas, den Ranzen packen, sich reisefertig machen, Petron. 99, 4. – β) als milit. t. t., in Bereitschaft setzen, naves od. classem, segelfertig (seetüchtig) machen, Caes. u. Auct. b. Alex.: exercitum, Liv., legiones, Caes., remigem ac militem, Liv., zum Angriff fertig machen, schlag-, kampffertig machen: se ad oppugnationem urbis, sich anschicken, Liv.: arma, Caes. u. Verg.: arma animosque, sich mit Waffen u. Mut rüsten, Liv.: od. manus, Verg., od. se ad pugnam od. ad proelium, Liv., od. bl. se, Caes., sich zum K. anschicken, sich kampfbereit machen; vgl. refl. exp. ad bellum, zum Kr. (sich) rüsten, Tac.: u. so quoties expedierat, (sich) gerüstet hatte, zu Felde gezogen war, Tac. – b) ausfindig machen, ermitteln, ermöglichen, auftreiben, alci vicarium, Liv.: cibaria pastoribus, Varro: pecunias, Suet.: iter (Ausweg) fugae non exp., Liv.: aliā pressione ad aedificandum sibi locum, Caes. – m. ab u. Abl., von jmd. etw. auswirken, veniam ab alqo compensatione sanguinis sui, Tert. apol. 50. – c) gleichs. vorsuchen = gebrauchen, üben, medio decreto ius auxilii sui, Liv. 3, 13, 6. – B) sese expedire u. bl. expedire, sich entwickeln, den u. den Fortgang haben, so u. so ab-
    ————
    laufen (s. Brix Plaut. trin. 236), quem ad modum sese expediant (artes amoris), Plaut.: ut res rationesque vestrorum omnium bene expedire voltis, Plaut.: nequiter paene expedivit prima parasitatio, Plaut. – C) res expedit od. unpers. expedit, es hilft heraus, d.i. etwas od. es kommt zustatten, ist förderlich, dienlich, zuträglich, ersprießlich, non idem ipsis expedire et multitudini, Nep.: non quominus expediat quicquam Caesari ad diuturnitatem dominationis, Cic. – unpers., si ita expedit, Cic.: sic magis expedit, Quint.: Volsci totiens hostes, quotiens patribus expediat, Liv. – m. folg. Acc. u. Infin. od. bl. Infin., expedit bonas esse vobis, Ter.: omnibus bonis expedit salvam esse rem publicam, Cic.: eam (pecuniam) in praediis collocari maxime expedit, Cic.: ille, qui omnino vivere expedire nemini putat, Cic.: quia aut pacem vere cupiebant, aut expediebat simulare, Liv. – m. folg. ut od. ne u. Konj., neque expedire, ut ambitione alienā trahatur, Tac. ann. 3, 69: expedire omnibus, ut etc., Iustin. 34, 1, 7: expedit rei publicae, ne quis suā re male utatur, Iustin. inst. 1, 8. § 2. – expedit (es ist förderlicher, zuträglicher), mit folg. Infin. od. mit folg. ut u. Konj. u. im Nachsatze quam, Tert. de pall. 5. Vulg. Matth. 5, 29. – Archaist. Futur, expedibo, Enn. fr. scen. 148. Pacuv. tr. 66 u. 281. Acc. tr. 490. Plaut. truc. 138. – Parag. Infin. expedirier, Plaut. Poen. 1007.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > expedio

  • 8 expediō

        expediō īvī, ītus, īre    [ex + pes], to extricate, disengage, let loose, set free, liberate: nodum: ex nullo (laqueo) se: mortis laqueis caput, H.: flammam inter et hostīs Expedior, make my way, V.: errantem nemori, O.: sibi locum, make room, Cs.: iter per rupes, L.— To fetch out, bring forward, procure, make ready, prepare: vela, O.: virgas expediri iubet: cererem canistris, V.: navīs, Cs.: legiones, Cs.: exercitum, L.: se ad pugnam, L.: ius auxili sui, exercise, L.— To despatch, hurl: trans finem iaculo expedito, H.—Fig., to bring out, extricate, release, free: me turbā, T.: impeditum animum, T.: haererem, nisi tu me expedisses: Quas (manūs) per acuta belli, help through, H.: me multa impediverunt quae ne nunc quidem expedita sunt.— To put in order, arrange, set right, adjust, settle: rem, ut poteris: rem frumentariam, Cs.: nomina mea, pay: exitum orationis: quod instat, V. — To explain, unfold, make clear, clear up, disclose, relate: pauca tibi dictis, V.: rei initium, S.: ea de caede, Ta.: Promptius expediam quot, etc., i. e. could sooner recount, Iu.— To be serviceable, be profitable, be advantageous, be useful, be expedient, profit: nihil expedire quod sit iniustum: non idem ipsis expedire et multitudini: Caesari ad diuturnitatem victoriae: expedit bonas esse vobis, T.: omnibus expedit salvam esse rem p.: tu si ita expedit, velim, etc.
    * * *
    expedire, expedivi, expeditus V
    disengage, loose, set free; be expedient; procure, obtain, make ready

    Latin-English dictionary > expediō

  • 9 Приготовить

    (prae)parare; apparare; comparare; sternere; efficere; expedire (virgas; arma; pecunias); formare; instruere; diluere (medicamentum; venenum); temperare (vinum; pocula; venenum); adordinare; tractare (dapes; venena);

    Большой русско-латинский словарь Поляшева > Приготовить

См. также в других словарях:

  • apprester — Apprester, Parare, Apparare, Comparare, Ornare, Adornare, Instaurare. s Apprester, Comparare se, Accingere se. s Apprester et s asseurer contre tout ce qui pourroit advenir, Confirmare se ad omnia. Appreste toy, Accinge te. s Apprester pour fuir …   Thresor de la langue françoyse

  • lier — Lier, act. acut. Est attacher avec hard, corde, chaine, fil ou autre chose, Ligare. Duquel mot il est fait, qui est une generale signification qu il a. Mais en façons de vignes, Lier est avec feurre long attacher le brin du sep à son eschalat, ce …   Thresor de la langue françoyse

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»